2020-08-19
Decyzją z dnia 13.08.2020r. prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków wpisała do rejestru zabytków województwa podlaskiego dom mieszkalny przy ul. Złotej 7 w Białymstoku.
Budynek przy ul. Złotej 7 znajduje się w dzielnicy Bojary, w północno – wschodniej pierzei ulicy. Dom, wzniesiony w 1932 roku, jest jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów drewnianej architektury w Białymstoku. Budynek cechuje oryginalna zwarta, proporcjonalna bryła, typowa dla tradycyjnego budownictwa Bojar, która pozostała w niezmienionej formie. Urozmaicają ją metalowe kraty balkonowe zdobione secesyjnym ornamentem. Do powyższych wartości artystycznych należy dodać dekoracyjne odeskowanie elewacji z charakterystyczną dla dzielnicy Bojary „jodełką” umieszczaną w partii podokiennej elewacji frontowej, ozdobny szalunek szczytów oraz kanelowane pilastry z oprofilowaną głowicą ujmujące naroża budynku. Dekoracyjne deskowanie uzupełniają płycinowe okiennice z okuciami oraz dwuskrzydłowe drzwi frontowe z nadświetlem umieszczone w półkolistej niszy, stanowiące najbardziej wyrazisty akcent elewacji frontowej. Wystrojowi zewnętrznemu budynku odpowiadają dobrze zachowane elementy wyposażenia wnętrza, mające również dekoracyjny charakter, m. in. tralkowa balustrada oraz płycinowe drzwi z przeszkleniami i mosiężnymi klamkami.
Oprócz wartości artystycznych dom mieszkalny przy ul.Złotej 7 w Białymstoku posiada wartości naukowe oraz walory urbanistyczne i krajobrazowe. Zachowana bryła wskazuje na przedwojenne rozplanowanie tej części miasta, które po II wojnie światowej uległo znacznym przekształceniom. Sama ulica Złota została wytyczona w 1927 roku jako łącznik między ulicami Sienkiewicza a Sobieskiego w celu ułatwienia komunikacji. Jej przebieg nie zmienił się do dzisiaj. "Dom przy ul. Złotej 7 stanowi dzieło minionej epoki jako przykład drewnianego budownictwa mieszkalnego – okazałej willi miejskiej, wzniesionej w okresie międzywojennym. Zachowana oryginalna, proporcjonalna bryła i dekoracyjnie szalowane elewacje posiadają charakterystyczne cechy drewnianej architektury Bojar. Ponadto stanowią integralny element historycznej, drewnianej zabudowy tej białostockiej dzielnicy." - prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków. Ze względu na powyższe dom mieszkalny przy ul. Złotej 7 ma również wartość jako przedmiot badań nad budownictwem mieszkaniowym Białegostoku z początku lat 30. XX wieku.
W budynku zachowana została bardzo duża ilość oryginalnej substancji, ze szczególnym uwzględnieniem pierwotnego szalunku, stolarki okiennej i drzwiowej, schodów z tralkową balustradą, części podłóg, krat balkonowych. "Zmianom nie uległa bryła budynku, a układ wnętrz przekształcono w bardzo niewielkim stopniu. Świadczy to zachowanym walorze autentyczności przedmiotowego domu." - prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zbytków.
Dom mieszkalny przy ul. Złotej 7 stanowi autentyczny dokument historii rozwoju architektonicznego i urbanistycznego miasta Białegostoku zachodzącego w dwudziestoleciu międzywojennym, przetrwał działania wojenne bez żadnych istotnych uszkodzeń. "Troska o zachowanie i ochronę tej historycznej, wręcz unikatowej tkanki miejskiej leży w interesie społecznym. Organ konserwatorski zobowiązany jest podjąć wszelkie działania w celu zachowania zabytku w zasobie dziedzictwa narodowego dla przyszłych pokoleń." - prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zbytków.
Tekst i fotografia: Paulina Borodziuk Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Białymstoku
